ارزیابی تنوع ژنتیکی برای تجمع کادمیم در جو

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی در ژنوتیپ های مختلف جو از لحاظ تجمع کادمیم، آزمایشی به صورت طرح کرت های خرد شده در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار، در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1390 انجام شد. سطوح کادمیم شامل صفر (شاهد) و 50 میکرو مولار به عنوان کرت اصلی و 40 ژنوتیپ جو به عنوان کرت فرعی در نظر گرفته شد. بذور در بستر پرلیت و پیت ماس کشت گردید و از محلول هوگلند برای آبیاری استفاده شد. نتایج تجزیه واریانس، تنوع قابل ملاحظه ای را در بین ژنوتیپ ها از نظر تجمع کادمیم نشان داد. در سطح شاهد هیچ میزان تجمع کادمیمی در دانه و ساقه و برگ ها وجود نداشت. در سطح تنش، میزان تجمع کادمیم در دانه ارقام آبیدر، دشت، صحرا، قره آرپا، ینسیوی، دایتون رانی و سهند و تعدادی از لاین ها صفر بود و بیشترین میزان تجمع کادمیم دانه مربوط به لاین شماره 18 (f-a2-11) و رقم بهمن بود. بیشترین تجمع کادمیم در ساقه و برگ ها نیز در لاین شماره 18 مشاهده شد. سپس لاین های شماره 24، 25 و 29 و رقم بهمن دارای مقدار بیشتری کادمیم در ساقه و برگ ها بودند. لاین های 3، 6، 7، 12، 13، 16 و 20 و ارقام ینسیوی و ماکویی دارای کمترین میزان کادمیم در ساقه و برگ ها بودند.با توجه به میانگین صفات، در مجموع می توان اظهار داشت که تنش کادمیم باعث کاهش صفات مورد ارزیابی در اکثر ژنوتیپ ها گردید. تجزیه خوشه ای ژنوتیپ ها را بر اساس صفات اندازاه گیری شده، به پنج گروه در سطوح شاهد و تنش کادمیم تقسیم بندی کرد. رقم قره آرپا از نظر اکثر صفات برتر بود و در هر دو سطح در گروه هایی قرار گرفت که میانگین صفات بالاتری نسبت به بقیه گروه ها داشت. رابطه بین نشانگرهای مولکولی و صفات مورد مطالعه در سطوح مختلف کادمیم از طریق تجزیه رگرسیون چندگانه بررسی شد. نتایج نشان داد که بیشترین تغییرات تبیین شده مربوط به صفت میزان کادمیم دانه (100%) در سطح تنش بود. در سطح شاهد نیز مربوط به شاخص سبزینگی (86%) بود. بر اساس نتایج تجزیه رگرسیون در مجموع 32 نشانگر مثبت در سطح شاهد و 35 نشانگر مثبت در سطح تنش کادمیم شناسایی شد. در سطح تنش کادمیم نشانگرهای pa1m1، pa1m17، pa1m19، pa1m36، pa2m2، pa2m3، pa2m7، pa2m8، pa2m20، pr4m1، pr4m2، pr7m1 و pp1m4 دارای ضریب رگرسیون منفی برای صفت کادمیم دانه و نشانگر pa1m10 دارای ضریب رگرسیون منفی برای صفت کادمیم ساقه و برگ بودند.